THUỐC TRỊ MỤN GÂY HẠI

1:44 AM 0 Bình luận

Báo chí có đưa tin một phụ nữ người Pháp vừa đâm đơn kiện bác sĩ da liễu vì người này đã kê toa thuốc trị mụn trứng cá cho con trai bà và khiến chàng trai trẻ do dùng thuốc đã thay đổi thái độ, hành vi và sau cùng tự tử chết. Thuốc được nêu là isotretinoin, ở Pháp có tên là Curacné hoặc Procuta. Isotretinoin là thuốc trị mụn trứng cá nặng nhưng cũng là loại thuốc gây nhiều tác hại trầm trọng nếu dùng tùy tiện, không đúng cách và không tuân thủ một số điều.
Trước khi nói đến thuốc trị mụn có thể gây hại là isotretinoin, xin có đôi điều nói về mụn trứng cá ở thanh niên. Ta cần biết mụn trứng cá nhiều khi chỉ là hiện tượng sinh lý bình thường của cơ thể. Đa số các thanh niên đến tuổi hoặc vừa qua tuổi dậy thì đều nổi mụn trứng cá ở mặt. Nổi mụn ở tuổi dậy thì được xem là hiện tượng tự nhiên do sựphát triển mạnh các nội tiết tố sinh dục trong cơ thể và hiện tượng này có thể kéo dài một thời gian sau này nữa. Các bạn trẻ có thể làm giảm nổi mụn bằng cách:
- Ăn uống điều độ (nên ăn nhiều rau quả trái cây để tăng cường chất bổ dưỡng và tránh táo bón);
- Không lạm dụng những gia vị cay nóng hoặc thức uống kích thích như cà phê, trà...;
- Tránh lo lắng phiền muộn (lạc quan thoải mái trong cuộc sống có thể giúp cải thiện rối loạn kể cả chuyện nổi mụn);
- Rửa mặt hằng ngày khoảng 4-5 lần với nước thường hoặc nước pha muối (pha 1 hoặc 2 muỗng cà phê muối ăn vào 1 lít nước), lưu ý tránh sử dụng xà bông không thích hợp với da mặt làm mụn nổi nhiều hơn;
- Luôn đội mũ khi ra nắng.
Nếu thấy nổi mụn nhiều, đặc biệt có dấu hiệu viêm nhiễm, có thể tự mua và dùng loại thuốc bôi cho tác dụng tại chỗ như thuốc bôi ngoài da chứa benzoyl peroxyd hoặc thuốc bôi chứa kháng sinh như erythromycin hoặc clindamycin. Các thuốc bôi loại này có tác dụng làm tiêu nhân mụn và diệt vi khuẩn gây viêm nhiễm ởmụn. Khi dùng loại thuốc trị mụn bôi ngoài da, nên bôi thử trên một vùng nhỏ phần da mỏng ở mặt truớc cẳng tay, để yên trong 6-8 giờ, nếu không thấy phản ứng gì đặc biệt mới bôi lên mặt, và chỉ bôi chỗ mụn.
Nếu tình trạng mụn nặng, có thể bôi một số thuốc trị mụn khác nhưng thuốc loại này cần được bác sĩ chuyên khoa da liễu chỉ định và huớng dẫn sử dụng. Đặc biệt, nếu có nhiễm khuẩn nặng (mụn bọc có mủ), bác sĩ phải cho dùng thêm thuốc uống là kháng sinh và phải uống trong thời gian dài có khi là nhiều tháng. Đối với người nữ bị nổi mụn, mặc dù người nữ còn rất trẻ chưa lập gia đình, bác sĩ có thể cho dùng thuốc là nội tiết tố (hormone) đặc biệt là thuốc tránh thai. Vì sao phải dùng thuốc là hormone để trị mụn? Bởi vì, không chỉ ở các em nam khi đến tuổi dậy thì, cơ quan sinh dục phát triển, bài tiết hormone sinh dục nam là testosterone làm tuyến bã ở da mặt hoạt động quá đáng đưa đến nổi mụn, mà trong cơ thể người nữ vẫn có testosteron tuy rất ít. Vì thế, ở người nữ vẫn có thể bị nổi mụn. Đối với người trưởng thành, thậm chí ở tuổi trung niên vẫn có thể bị mụn chính do không có sự cân bằng các hormone sinh dục, hormone sinh dục nam hoạt động quá đáng. Trong điều trị mụn có khi phải dùng thuốc hormone sinh dục nữ và chúng ta không ngạc nhiên khi thấy có trường hợp bác sĩ chỉ định dùng thuốc tránh thai cho phụ nữ (tuyệt đối không dùng cho nam giới). Bởi vì thuốc tránh thai chính là thuốc chứa hormone sinh dục nữ (như thuốc tránh thai phối hợp thông dụng chứa cả estrogen và progesteron là 2 hormone sinh dục nữ) để đối kháng lại hormone sinh dục nam.
Trong trường hợp bị trứng cá nặng mà các thuốc dùng nêu trên không hiệu quả, bác sĩ có thể cho dùng thuốc isotretinoin. Isotreinoin được tìm ra vào năm 1982, là một hóa chất tổng hợp rất giống vitamin A. Isotretinoin có tên biệt dược nổi tiếng trước đây là Roaccutane, được dùng thay thế cho vitamin A để trị mụn trứng cá loại nặng (severe cystic acne vulgaris). Từ năm 1930, vitaminA được dùng trị mụn trứng cá loại nặng này với liều rất cao 500.000 UI/ngày và người ta thấy tiện lợi hơn nếu thay vitamin A dùng isotretinoin. Cơ chế trị mụn của isotretinoin vẫn chưa biết rõ hoàn toàn, chỉ dựa vào giả thuyết là chất này làm giảm tiết bã nhờn do gây chết (apoptosis) các tuyến bã nhờn và diệt Propionibacterium acnes (vi khuẩn gây mụn).
 Isotretinoin là thuốc dùng sai rất nguy hiểm vì có nhiều tác dụng phụ có hại, đặc biệt, có thể gây quái thai cho người nữ dùng nó mà lại có thai. Theo bảng phân loại thuốc dùng cho phụ nữ có thai của FDA Mỹ, isotretioin được phân vào bảng X tức tuyệt đối không dùng cho phụ nữ có thai. Bởi vì isotretinoin đã được chứng minh là gây quái thai, làm cho thai nhi bất toàn về thị giác và thính giác (trẻ sinh ra không có vành tai), dị dạng mặt, chậm phát triển tâm thần. Vì chắn chắn gây quái thai nên khi bác sĩ quyết định dùng isotretinoin trị mụn cho người nữ trong tuổi còn sinh nở, bắt buộc phải có bản thỏa thuận điều trị và có chữ ký của người được điều trị. Trong đó, người được điều trị cam kết là đã biết rõ là thuốc có thể gây quái thai. Thậm chí ở các nước phương Tây, bác sĩphải cho thuốc tránh thai kèm theo thuốc isotretinoin để bảo đảm người nữ dùng thuốc không có thai trong suốt thời gian dùng thuốc trị mụn. Người nữ đang dùng thuốc isotretinoin nếu muốn có thai, phải ngưng dùng isotretinoin một tháng trước rồi mới tính chuyện có thai (vì thuốc tích lũy trong cơ thể dài ngày có thể gây hại). Ở Mỹ, có sựphối hợp giữa bác sĩvà dược sĩkhi cho phụ nữ dùng thuốc isotretinoin, bác sĩ phải thuộc chuyên khoa da liễu khi kê đơn cho phụ nữisotretinoin phải ghi trong website của vịđó, dược sĩkiểm trawebsite thấy tuân thủ các quy định mới bán thuốc. Hiện nay, ở bệnh viện Da liễu TPHCM tuân thủ rất chặt chẽ các điều vừa kể khi cho người bệnh dùng isotretinoin. Bác sĩ thực hiện nghiêm việc kê đơn, trước khi kê đơn phải đưa biên bản thỏa thuận điều trị, phải tránh thai, phải hiểu biết về tác dụng phụ có hại của thuốc cho người bệnh ký. Một nghiên cứu thực hiện tại khoa Dược, Đại học Y Dược TPHCM, cho thấy nhiều nữ công nhân trẻ ở Khu Công nghiệp Biên Hòa đã tự ý mua dùng isotretinoin để trị mụn (ở Khu Công nghiệp rất dễ bị mụn do hóa chất) mà lại hoàn toàn không biết là thuốc có thể gây quái thai. Ngoài tác dụng gây quái thai, isotretinoin còn gây các tác dụng có hại khác. Isotretinoin có thể gây: khô da, khô môi, khô miệng, khô mắt (nhiều khi bác sĩ phải kê thêm thuốc là nước mắt nhân tạo để trị khô mắt do người bệnh dùng isotretinoin), viêm kết mạc, nhức đầu, đau cơ, đau khớp... Isotretinoin có thể gây tác dụng có hại thuộcloại hiếm là làm viêm gan, viêm tụy, và đặc biệt gây loạn thần, trầm cảm (có ý muốn tự tử).
Trở lại trường hợp tự tử vì dùng thuốc isotretinoin ở Pháp được nêu ở trên, qua lời kể của mẹ nạn nhân, trong vòng 6 tháng, con trai bà làJordan, 22 tuổi, được điều trị bằng thuốc Curacné, thuốc generic củaisotretinoin ở Pháp (vào năm 2008, biệt dược đầu tiên của isotretinoin là Roaccutane không còn sản xuất nữa mà chỉ có thuốc generic, như ở Việt Nam có Acnotin, Isotina chính là isotretinoin). Sau thời gian uống thuốc, Jordan bỗng thay đổi thái độ và hành vi: đêm không ngủ, tự nhốt mình trong phòng, chịu đựng nhiều cơn đau dữ dội ở lưng và bị khô miệng (đúng là bị tác dụng phụ, trong đó nguy hiểm là bị trầm cảm). Sau đó, chàng sinh viên trẻ tự kết liễu đời mình bằng cách treo cổ và chết ngay trong phòng.
Như vậy nên lưu ý có thuốc trị mụn có thể gây tác hại rất nghiêm trọng. Để tránh hậu quả đáng tiếc do dùng sai thuốc trị mụn, nếu bị mụn nhiều các bạn nên đến bác sĩ để được hướng dẫn chữa trị là tốt nhất.