TIỀN CHẤT DÙNG LÀM THUỐC LÀ GÌ ?

1:48 AM 0 Bình luận

Trong thời gian gần đây, nhiều phương tiện thông tin đại chúng đưa tin việc tiền chất pseudoephedrine (viết tắt PSE) có trong thành phần thuốc trị cảm cúm nghi ngờ bị lạm dụng để sản xuất ma túy tổng hợp. Pseudoephedrin là một trong những chất gọi là tiền chất dùng làm thuốc. Thế chất này là chất gì mà đòi hỏi phải có sự kiểm soát hết sức chặt chẽ? Tiền chất trong tiền chất dùng làm thuốc dùng để chỉ hóa chất cần có trước để từ đó sản xuất một ma túy nào đó. Đây là chất nhờ nó sẽ thực hiện phản ứng hóa học đơn giản hơn để tổng hợp ma túy thay vì phải thực hiện nhiều phản ứng phức tạp nếu đi từ đầu mà không thông qua tiền chất. Cần lưu ý, tiền chất dùng làm thuốc không phải là chất gây nghiện hay ma túy (nhiều thông tin đại chúng cứ gọi pseudoephedrine là chất gây nghiện) mà là chất từ đó người ta chế tạo ma túy. Mặt tích cực là tiền chất dùng làm thuốc nếu được mua bán, sử dụng đúng quy chế thì đó là thuốc phục vụ công tác khám chữa bệnh, nhưng lại có mặt tiêu cực là tiền chất dùng làm thuốc có thể bị lợi dụng vào việc sản xuất bất hợp pháp ma túy. Ngoài tiền chất dùng làm thuốc còn có những tiền chất khác không được Bộ y tế quản lý mà được Bộ Công thương quản lý, được gọi chung là tiền chất. Năm 2001, Bộ Y tế đã ban hành danh mục tiền chất dùng làm thuốc gồm các chất sau: ephedrine, pseudoephedrine, ergometrine, ergotamine, phenylpropanolamine. Đây là những chất có cấu trúc hóa học gần như tương tự với cấu trúc nhóm ma túy có tác dụng kích thích hệ thần kinh trung ương là amphetamine và dẫn chất amphetamine. Có 2 ma túy tổng hợp đang rất thông dụng hiện nay đó là “thuốc lắc” và “ma túy đá”. “Thuốc lắc” chính là methylen-dioxy-methamphetamine (viết tắt là MDMA, nước ngoài gọi là ecstasy), còn “ma túy đá” là methamphetamine (MA), cả hai là dẫn chất amphetamine. Các tiền chất dùng làm thuốc có cấu trúc hóa học khá giống amphetamine. Như cấu trúc và là tên hóa học của amphetamine là l-phenyl-2-aminopropan còn pseudoephedrine là 1-phenyl-2-methylaminopropanol, hai chất này đúng là khá giống nhau. Nếu việc quản lý dự trù mua bán thuốc chứa pseudoephedrine hay các tiền chất khác nằm trong danh mục không chặt chẽ sẽ dẫn đến kẻ gian dùng thuốc này chiết xuất lấy tiền chất như pseudoephedrine ra khỏi thuốc và thực hiện một vài phản ứng hóa học để biến tiền chất dùng làm thuốc này thành thuốc lắc MDMA hay ma túy đá MA là 2 ma túy tổng hợp gây tác hại khá nghiêm trọng ở nước ta hiện nay. Pseudoephedrine nếu dùng đúng sẽ là thuốc cho tác dụng gì? Đây là thuốc có tác dụng cường giao cảm thần kinh (hay trực giao cảm thần kinh) làm co mạch, chống sung huyết niêm mạc mũi, làm nước mũi hết chảy ràn rụa. Do vậy, pseudoephedrine được dùng như một thành phần trong thuốc trị cảm cúm, sổ mũi, trong thuốc hỗ trợ trị viêm xoang, viêm mũi. Cũng do tác dụng cường giao cảm thần kinh (có thể gây tăng huyết áp, loạn nhịp tim) mà thuốc chứa pseudoephedrine không được dùng ό người bị bệnh tăng huyết áp hoặc dùng thận trọng ở người bị | bệnh mạch vành, bệnh tuyến giáp, đái tháo đường. Một tiền chất dùng làm thuốc cũng có tác dụng giống như pseudoephedrine là phenylpropanolamine (PPA) đã bịnhiều nước cấm sử dụng (nước ta hiện nay cũng bắt đầu cấm sử dụng và cấm lưu hành PPA).
Ephedrine được dùng trong đông y với tên là ma hoàng. Trước đây, ephedrine được dùng làm thuốc trị hen suyễn nhưng nay không còn dùng. Ở các nước phương tây, ma hoàng được dùng làm thực phẩm chức năng để hỗ trợ giảm cân và đã bị cảnh giác vì gây tai biến tim mạch ởngười sử dụng. Ergometrine được dùng làm thuốc dự phòng và điều trị băng huyết sau sanh hoặc sẩy thai. Còn ergotamine là thuốc trị chứng nhức nửa đầu.
Bộ Y tế nước ta đã có khuyến cáo các đơn vị sản xuất dược phẩm nghiên cứu thay thế tiền chất pseudoephedrine bằng hoạt chất khác như phenylephrine, xây dựng và triển khai công tác tuyên truyền việc lạm dụng pseudoephedrine trong nhân dân, trong các doanh nghiệp, các đơn vị hoạt động có liên quan đến pseudoephedrine, nhất là khâu xuất nhập khẩu, lưu thông, phân phối, bảo quản, mua bán,... nhằm kiểm soát pseudoephedrine đến sản phẩm cuối cùng đưa đến tay người tiêu dùng.